Η βιωσιμότητα αποτελεί πλέον αναπόσπαστο στοιχείο της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Καθώς οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν σύνθετες προκλήσεις όπως η κλιματική κρίση, η απώλεια φυσικών πόρων και οι κοινωνικές ανισότητες, τα πανεπιστήμια καλούνται να προετοιμάσουν τους φοιτητές όχι μόνο ως επαγγελματίες, αλλά και ως ενεργούς πολίτες που μπορούν να δρουν υπεύθυνα και με όραμα για το μέλλον.
Στο πλαίσιο αυτής της μετάβασης, το έργο GREENDALE – Green Dimension: Adapting Learning in Higher Education δημοσίευσε τη νέα του Μεθοδολογία για την Ενσωμάτωση Δεξιοτήτων Βιωσιμότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (A methodology for incorporating Sustainability Skills into Higher Education Curricula – Building on GreenComp).
Στόχος της Μεθοδολογίας
Η Μεθοδολογία αναπτύχθηκε για να υποστηρίξει εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς και σχεδιαστές προγραμμάτων σπουδών στην προσπάθειά τους να ενσωματώσουν τις αρχές και τις δεξιότητες της βιωσιμότητας στα μαθήματα και στις εκπαιδευτικές ενότητες που διδάσκουν.
Σε αντίθεση με άλλες προσεγγίσεις που προτείνουν τη δημιουργία ξεχωριστών μαθημάτων βιωσιμότητας, το εργαλείο αυτό βοηθά τους διδάσκοντες να εντάξουν τη βιωσιμότητα ως διαθεματικό στοιχείο, μέσα στα ήδη υπάρχοντα μαθήματα — ανεξάρτητα από το αντικείμενο σπουδών.
Το πλαίσιο GreenComp και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs)
Η Μεθοδολογία βασίζεται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο GreenComp, το οποίο περιγράφει 12 βασικές δεξιότητες βιωσιμότητας, οργανωμένες σε τέσσερις περιοχές:
- Ενσωμάτωση αξιών βιωσιμότητας
- Αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας
- Οραματισμός βιώσιμου μέλλοντος
- Ανάληψη δράσης για τη βιωσιμότητα
Οι δεξιότητες αυτές συνδέονται άμεσα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDGs), παρέχοντας ένα συνεκτικό πλαίσιο για τον σχεδιασμό μαθησιακών στόχων, δραστηριοτήτων και αξιολογήσεων που προάγουν τη βιώσιμη σκέψη και δράση.
Ένα πρακτικό εργαλείο για την αναθεώρηση μαθημάτων
Η Μεθοδολογία προτείνει μια διαδικασία τεσσάρων βημάτων για την αναθεώρηση ενός μαθήματος ή μιας διδακτικής ενότητας:
- Ανάλυση του υφιστάμενου προγράμματος και εντοπισμός σημείων σύνδεσης με τη βιωσιμότητα.
- Αναγνώριση ευκαιριών ενσωμάτωσης, μέσα από συνεργασίες, πολιτικές και πρακτικές που ευνοούν τη βιώσιμη εκπαίδευση.
- Ανάπτυξη μαθησιακών δραστηριοτήτων και στρατηγικών αξιολόγησης, που καλλιεργούν δεξιότητες όπως η συστημική σκέψη, η συνεργασία και η υπεύθυνη λήψη αποφάσεων.
- Ευθυγράμμιση με τα θεσμικά και ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας, ώστε η αναθεώρηση να είναι συμβατή με τα ακαδημαϊκά πρότυπα και τις διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας.
Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει στα ιδρύματα να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα με συστηματικό, ευέλικτο και εφαρμόσιμο τρόπο, ενισχύοντας παράλληλα την απασχολησιμότητα και την κοινωνική υπευθυνότητα των φοιτητών.
Γιατί είναι σημαντική
Η Μεθοδολογία δεν είναι απλώς ένα θεωρητικό εργαλείο. Είναι ένα πρακτικό εγχειρίδιο αλλαγής, που ενθαρρύνει τα πανεπιστήμια να καλλιεργούν στους φοιτητές:
- Κριτική σκέψη και ικανότητα επίλυσης σύνθετων προβλημάτων,
- Συνεργατική και διεπιστημονική προσέγγιση,
- Αίσθηση ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλει ουσιαστικά στη δημιουργία μιας κουλτούρας βιωσιμότητας στην ανώτατη εκπαίδευση, όπου κάθε γνωστικό αντικείμενο μπορεί να συμβάλει σε έναν πιο δίκαιο και βιώσιμο κόσμο.